Ramowy model budowy geologicznej Polski jako podstawa nowoczesnej kartografii geologicznej
„Ramowy model budowy geologicznej Polski jako podstawa nowoczesnej kartografii geologicznej” powstał blisko 20 lat po stworzeniu pierwszego, przestrzennego modelu struktury geologicznej Polski w interwale od -500 do -6000 m n.p.m. (Piotrowska i in. 2005). Model ten był pierwszym w świecie modelem geologicznym 3D, obejmującym obszar całego kraju. Po dwóch dekadach rozwoju narzędzi informatycznych i zwiększania zasobu danych cyfrowych, konieczna była jednak jego aktualizacja i przebudowa do wersji znacznie bardziej zaawansowanej pod względem technicznym, i zgodnej z obecnym stanem wiedzy geologicznej. Nowy model stanowi nową jakość zarówno pod względem szczegółowości i zasięgu, jak też zakresu modelowania: uskoków, wysadów solnych, tektoniki obszarów górskich a przede wszystkim gridu parametrycznego, który pozwala na korzystanie z modelu w znacznie szerszym zakresie – np. do prowadzenia kolejnych obliczeń. W geologicznej kartografii 3D w Polsce jest to bardzo znaczący krok naprzód.
Prezentowany tu model 3D struktury geologicznej Polski w interwale głębokości od 5 km pod poziomem morza do powierzchni terenu, został wykonany w latach 2020–2023. Model obrazuje strukturę geologiczną Polski, na którą składają się podstawowe wydzielenia chronostratygraficzne budujące podłoże Polski niżowej i podstawowe elementy strukturalne w obszarach górskich. Model zawiera uskoki odzwierciedlające najważniejsze zdarzenia tektoniczne w ewolucji tej części skorupy, w tym uskoki strefy Teissera-Tornquista - jednej z najważniejszych stref tektonicznych Europy, oddzielającej kraton wschodnioeuropejski (skorupę prekambryjskiego kontynentu Bałtyki, budującą NE część Polski) od podłoża platformy zachodnioeuropejskiej, złożonej z sukcesywnie dokujących do Bałtyki w kolejnych orogenezach mniejszych i większych fragmentów innych płyt litosfery. Model zawiera również szczegółowo (na ile było to możliwe w tej skali) opracowane wysady solne, zbudowane głownie z soli kamiennych górnego permu, stanowiące bardzo charakterystyczny rys w budowie permomezozoiku na obszarze całego basenu permskiego, sięgającego od Polski przez Niemcy i Danię aż do Morza Północnego. W Karpatach, stanowiących najmłodszy (sprzed zaledwie kilkunastu milionów lat) nabytek skonsolidowanej skorupy na obszarze Polski, przedstawione są główne płaszczowiny, nasunięte w miocenie na osady zapadliska przedgórskiego wykształconego na ich przedpolu. W podłożu w rejonie sudeckim wyróżnione są Sudety i blok przedsudecki oraz największe intruzje.
Projekt został wykonany na zlecenie Ministra Klimatu i Środowiska i sfinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Dziękujemy firmom SLB i Aspentech za udostępnienie licencji oprogramowania Petrel (SLB, licencje donacyjne) i Skua-Gocad (Aspentech, licencje non-profit), które umożliwiły nam wykonanie modelu za pomocą nowoczesnych narzędzi do modelowania geologicznego.
Do prezentacji modelu 3D w przeglądarce internetowej niezbędna była jego generalizacja. Z powodu koniecznych uproszczeń mogły powstać niezgodności z rozpoznaną budową geologiczną. Prosimy o zgłaszanie takich przypadków pisząc na adres geo3d@pgi.gov.pl
Obejrzyj model w przeglądarce Geo3D
Cytowanie modelu:
Małolepszy Z., Meissner, U., Szynkaruk E., (red.). 2023. Ramowy model 3D budowy geologicznej Polski jako podstawa nowoczesnej, cyfrowej kartografii geologicznej. Państw. Inst. Geol. – PIB, Warszawa.